تاریخچه تمدن مصر باستان "

سرزمین مصر از مرداب دلتای شمالی آن گرفته تا مرزهای بایر جنوبی، سرزمینی است كه به قول یكی از باستان شناسان معاصر "امكان ندارد بیل خود را در خاك فرو كنید و چیزی نیابید". این كشور باچنین گنجینه عظیمی قرنها است افراد كنجكاو را به خود جلب كرده است. در بین این افراد، كسانی بوده اندكه به قصد كسب ثروت، به حفاری پرداخته و دیگرانی كه خود را باستانشناس مینامیدند اما بر اساس معیارهای امروزی، جز مشتی افراد مبتدی نبودند. بدترین اینان، آن دسته افرادی بودند كه به خاطر طمع خویش بیش از آنكه به حال باستانشناسی مفید باشند مضر واقع شدند. آنان برای تخلیه سریع یك گور یا معبد، قرائن با ارزشی را نابود كردند كه چه بسا در حل معماهایی كه هنوز هم در مورد این اشیاء وجود دارد كمك مینمود. در بهترین حالت، محققان جز استادان برجسته، عاشقان تاریخ و خادمین انسانیت نبودند. آنان درهایی را گشودند كه میان زمان حال و مصر باستان قرار داشت و به نیابت از سوی همه فریفتگان روزگار باستان، از میان آیینه سحرآمیزی عبور كرده و قدم در سرزمین شگفت انگیز فراعنه گذاشتند. با توجه به خشكی حاكم بر این سرزمین، نه فقط اشیاء داخل گورها پس از سالها تا حدود زیادی دست نخورده باقی مانده بودند بلكه همراه با آنها اشیاء زیادی یافت شد كه اطلاعات زیادی را در مورد تمدن هزاران سال پیش آشكار ساخت.

«بسیاری از كتب تاریخ هنر، بهنگام پرداختن به هنر تمدنهای كهن، یا تمدن بین النهرین را اولین مبحث قرار میدهند و یا تمدن مصر را. البته قدمت تمدن بین النهرین در قیاس با تمدنهای دیگر بیشتر است لیكن تمدن بین النهرین همواره محل تاخت و تاز اقوام مختلف بوده و تاریخی آشفته دارد. همین آشفتگی در تنوع و تغییرات مدام در جلوه های هنری آن تمدن دیده میشود و لذا در آثار هنری باقی مانده از تمدن بین النهرین، همان گونه كه دیدیم به رغم زیبایی و قدرت، نمیتوان به دنبال یك منشا و یك منبع الهام و حتی یك شیوه ی بادوام بود. تمدن بین النهرین به رغم سرگذشت پر نشیب و فراز خود در آثار هنری شكل گرفته در تمدن های دیگر تاثیراتی مهم گذاشته است. حتی در ابتدایی ترین تجلیات هنر مصر میتوان آثاری از این تاثیر مشاهده كرد، اما این تاثیرات، به همان ادوار ابتدایی محدود میشود. هنر مصر در این زمینه سرنوشتی كاملا متفاوت و متضاد با سیر تاریخی بین النهرین دارد. مصر با تاریخی نسبتا آرام و یكدست كه كمتر تحت هجوم قرار گرفته، توانست در زمینه های هنری هویتی مستقل و با ثبات و دست نخورده را برای مدتی بسیار طولانی حفظ نماید. رود نیل در طول تاریخ منشأ آبادانی و منبع حیات این سرزمین و ساكنان آن بوده است. با توجه به این كه این رودخانه از میان دو بیابان خشك " صحرای عربستان " (در شرق) و " صحرای لیبی " (در غرب) عبور كرده و نوار سبز و حاصلخیزی را در این پهنه خشك و سوزان ایجاد نموده، میتوان به جرأت نیل را شاهرگ حیاتی تمدن مصر دانست. «ساكنین مصر از دو تیره مختلف بوده اند. در قسمت شمالی، در دلتای نیل انسانهایی از نژاد آسیایی با صورتهای گرد و پوست های روشن میزیسته اند. ساكنین دره نیل مردمی با جمجمه ها و صورتهای كشیده و پوست قهوه ای از تیره آفریقا ییان بوده اند. این دو تیره در ابتدا حكومتهای مجزا داشته اند و در نتیجه سرزمین مصر به دو قسمت مصر علیا و مصر سلفی نقسیم شده بود. پادشاه نارمر (Narmer) كه در این ایام حكمران مصر علیا و فرماندهی مقتدر بود توانست در سال ۳۲۰۰ ق.م با تسلط بر مصر سفلی اتحادی میان دو منطقه به وجود آورد و تاریخ مدون و مستند مصر هم از همین زمان شروع میشود.

هنر مصر را در عهد كهن میتوان اجمالأ با صفات دینی، ابدیت گرا، كاهنی و ایستا توصیف نمود 2 تمدن مصر از دیر زمان چون خامترین و محافظه كارترین تمدن روی زمین شناخته شده است. به گفته افلاطون هنر مصر در مدت ۱۰۰۰۰ سال تغییری نیافته بود.» «مصریان باستان زندگی جهانی خود را بیشتر در اندیشه پایندگی و تامین سلامت و شادی در زندگی بعد از مرگ میگذرانیدند. انسان مصری میان روح و جسم جدایی نمیشناخت و معتقد بود كه از لحظه تولد یك "خود" دیگر با انسان همراه میشود. این "خود" دیگر كه "كا" نامیده میشد، به عقیده او بعد از مرگ در درون جسد لانه میگرفت و به حیات خود ادامه میداد و انسان مصری برای تامین امنیت زندگی "كا" میكوشید بدن مرده را تا حد امكان از صدمات و ضایعات حفظ كند. مومیایی كردن یكی از راههای حفظ جسد بود. اما كار به همین جا ختم نمیشد. میباید غذا و آشامیدنی و همچنین لباس و لوازم زندگی مورد نیاز "كا" شوند. دیوار نگاره های درون مقابر، عمدتا، فعالیت های روزمره انسانی را در خود ثبت میكردند تا موجبات لذت "كا" را فراهم آورند. اما نكته ای كه باید تذكر بدهیم این است كه همه این اقدامات و همه این آثار هنری، در خدمت قدرت نمایی فرمانروایان نیمه خدای مصری یعنی فرعونها و شخصیتهای مهم مذهبی و سیاسی قرار میگرفت. گفتیم كه تندیسهایی از متوفی در داخل مقبره گذاشته میشد در این تندیسها، شباهت چهره مهم ترین مسایلی بود كه تندیس ساز باید آن را در نظر بگیرد. استحكام اسلوب و مسایل نیز ضرورت داشت. لذا، بخصوص در مورد افراد سرشناس، تندیسها عموما از سنگ تراشیده میشد. تندیس یكی از فرعونها به نام خفرن یكی از مجموعه تندیسهای شبیه به هم است كه برای مقبره او ساخته شده بودند. در این تندیس، خفرن بر تختی نشسته است كه در روی پایه هان آن نقشی تركیبی از ساقه های دو گیاه بومی مصر به نام "پاپیروس" و " لوتوس" كنده شده است. بالهای محافظ یك شاهین كه بر سر او گسترده شده اشاره به مقام الهی خفرن به عنوان  پسر " خدای- خورشید " دارد. ظاهر قالبل گونه تندیس به خاطر آن است كه پیكر تراش مصری تندیس خود را به روش "تراش قسمتهای اضافی از تخته سنگ " به وجود میآورد. آنها در هنر چهره سازی تا حد امكان به طبیعت وفاداری نشان میداده اند. به طور كلی نقاشان مصری، برای تجسم پیكره های انسانی قواعد و قراردادهایی را به كار میبردند كه بی شباهت به سنتهای تجسمی بین النهرین نبود.»

«چه بسیار زمان و فكر و كار سخت در بنای جامعه بشری با آن همه كلیسا، مسجد، فرودگاه، راه آهن، كتابخانه، بندرگاه و كارخانه اش صرف شده است. این بناها چنان سخت و پایدار مینماید كه پنداری همیشه میمانند. ممكن نیست كه حتی به خیال خود راه دهیم كه روزی این بناهای برجسته در دل خاك مدفون گردد. بشر آینده بر خرابه های جهان ما جهانی دیگر سازد. چه بسا مردم جوانی كه بیش از سه هزار سال پیش در مصر باستان كنار رود نیل میزیستند، نیز چنین فكری داشتند. شاید میپنداشتند كه جلال شاهانشان هرگز زوال نمیگیرد و فراموش نمیشود و معابد و قصرهای بزرگشان هرگز زیر شن و خاك مدفون و مفقود نمیگردد. مصریان قدیم مردمی نجیب و سرفراز بودند. در میانشان معماران و مهندسان بزرگ فراوان بود. شاهان نیرومندشان در بحبوحه جلال بی پایان و ثروت بیكرانی میزیستند كه هرگز به جهان امروز ما شباهت نداشت. با این همه از آن مردم پیشین چیزی نمامد و آخرین اثر آنان نیز در اقوام غالب، حل شد. فقط بزرگترین و مستحكمترین بناهای ایشان اكثرأ نیمه خراب باقی مانده است تا مورخان را به تحقیق و جهانگردان را به اعجاب وا دارد. بشر عصر جدید تنها به دیدن اهرام نزدیك قاهره كه حتی هزاران سال وزیدن باد شن نیز نتوانسته است دفن یا خرابشان سازد قناعت نكرده و پیوسته به خود گفته است: " نمیدانم كه اینها چیستند یا چنان عجایبی را چه كسانی میان صحرا ساخته اند. گویا هرگز این معما را نتوان گشود ".  با گذشت سالها كم كم قطعات پراكنده داستان این نژاد بزرگ و باستانی به هم پیوست و آثاری از تاریخ قدیمش در كتب پیشینیان و تراجم كتیبه هایی كه بر سنگ و بر خرابه ها كنده بودند و حتی بر كاغذهایی از برگ نباتات آبی نوشته بودند، یافته شد. در این مدارك و اسناد، مصریان خود شرح رسوم و عادات مردم و پادشاهان خویش را داده بودند.» «چنانچه مكرر به بیان آمده است تاریخ با اختراع خط، یعنی حدود ۵۰۰۰ سال قبل، آغاز شد. این نشانه گذاری برای تعیین مبداء تاریخ پذیرش عمومی یافته است، زیرا دو پدیده مورد بحث -  یعنی اختراع خط وآغاز تاریخ- شاید فقط با اندك اختلافی همزمان بوده اند؛ و از جهتی نیز فقدان مدارك خطی مسلما یكی از اختلافات عمده ای است كه جامعه های قبل از تاریخ را از جامعه های تاریخی متمایز میدارد. اما چون بخواهیم وارد چون و چرای مطلب فوق شویم، با چند مساله غامض رو به رو میشویم. تمایز میان "تاریخ" با "قبل از تاریخ" تا چه اندازه  میتواند معتبر باشد؟»

نظرات شما عزیزان:

بهار

ساعت15:11---22 شهريور 1390

[وب سایت] - [ایمیل]

سلام خوبی؟چرا ادرس وبلاگتو به کسی ندیمخلافه خوب به هر حال موفق باشی به منم سر بزن و ادرسشو به همه بده اگه بالا نمیاد توی گوگل بزنید بهار نوین اولین وبلاگ مال من است
موفق باشی

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: